Czy każde naruszenie przepisów przy udzielaniu zamówienia dofinansowanego ze środków unijnych skutkuje korektą finansową?

Nie – zamawiający może zostać „ukarany” korektą finansową lub pomniejszeniem wartości wydatków kwalifikowalnych wyłącznie za takie naruszenia, które rzeczywiście mogły negatywnie wpłynąć na konkurencję i pozbawić wykonawców równych szanso o udzielenie zamówienia.

Korekty oraz pomniejszenia nakładane są na beneficjentów unijnych środków w zw. ze stwierdzeniem tzw. nieprawidłowości indywidualnych. W nowej unijnej perspektywie na lata 2021-2027, pojęcie to definiowane jest jako każde naruszenie mającego zastosowanie prawa, wynikające z działania lub zaniechania podmiotu gospodarczego, które ma lub może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii poprzez obciążenie go nieuzasadnionym wydatkiem.

Jest to ujęcie podobne do obowiązującego w poprzedniej perspektywie, dlatego związane są z nim analogiczne problemy praktyczne, w szczególności rozszerzająca interpretacja pojęcia „może mieć szkodliwy wpływ na budżet Unii”. Odnosi się ono do tzw. szkody potencjalnej. Niestety w dotychczasowej praktyce instytucji upoważnionych do kontrolowania prawidłowości dokonywania wydatków dofinansowanych ze środków unijnych, szkody tej upatrywano dość powszechnie w niemal każdym naruszeniu przepisów prawa zamówień publicznych.

Praktyka ta nie jest jednak właściwa. Warto więc podkreślać, że w orzecznictwie coraz wyraźniej formułowany jest sprzeciw wobec takiego podejścia. Szczegółowa analiza orzecznictwa w tym zakresie wykracza niewątpliwie poza ramy tego wpisu. Dlatego ze względu na praktyczny charakter projektu Q&A warto ograniczyć się do przywołania dwóch szczególnie interesujących przykładów z orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego:

• II GSK 1608/15: nie ma podstaw do nałożenia korekty, jeżeli naruszenie przepisów ma charakter wyłącznie formalny i nie sposób wykazać by ograniczało dostęp wykonawców do postępowania;
• I GSK 1875/18: nakładając korektę organ zawsze musi kierować się zasadą proporcjonalności, a w szczególności powinien szczegółowo rozważyć i uzasadnić, dlaczego zastosował akurat taki wymiar korekty i dlaczego nie dokonał jej miarkowania.

Warto podkreślić, że drugi z przywołanych worków nawiązuje i rozsądnie rozwija koncepcję zaprezentowaną ostatnio na forum unijnym przez rzecznika generalnego E. Sharpston ws. C-743/18. Pozostaje mieć zatem nadzieję, że w nowej perspektywie stanowiska te będą silniej oddziaływać na działalność instytucji odpowiedzialnych za wdrażanie środków unijnych w Polsce.

Kontakt: jaroslaw.kola@wkb.pl