Czy łączna maksymalna wysokość kar umownych musi być określona w umowie o podwykonawstwo?

W uchwale o sygn. III CZP 16/21 – której uzasadnienie zostało opublikowane kilka dni temu – Sąd Najwyższy stwierdził: „​dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej za zwłokę w wykonaniu zobowiązania w postaci określonego procentu ustalonego wynagrodzenia umownego za każdy dzień zwłoki, nawet jeżeli nie określono końcowego terminu naliczania kary umownej ani jej kwoty maksymalnej”.

Znaczenie tej uchwały dla umów w sprawie zamówienia publicznego jest obecnie minimalne, co zresztą w uchwale potwierdził sam SN, przywołując art. 436 pkt 3 PZP. Zgodnie z tym przepisem obowiązkowym elementem każdej tego rodzaju umowy należą postanowienia określające łączną maksymalną wysokość kar umownych, których mogą dochodzić strony.

Warto jednak zaznaczyć, że powyższa uchwała zapadła w odniesieniu do sporu o dopuszczalność postanowień o karze umownej zawartych w umowie podwykonawstwo. Tymczasem wspomniany powyżej art. 436 pkt 3 PZP nie odnosi się bezpośrednio tego rodzaju umów.

Czy zatem w świetle ww. uchwały oraz obowiązujących przepisów PZP należy twierdzić, że o ile umowa ws. zamówienia publicznego musi określać łączną maksymalną wysokość kar umownych, których mogą dochodzić strony, o tyle obowiązek ten nie dotyczy umów o podwykonawstwo? 

Na tak postawione pytanie trudno udzielić jednoznacznej odpowiedzi, która byłaby wolna od wszelkich kontrowersji. Wydaje się jednak, że wiele argumentów przemawia za rozciągnięciem ww. obowiązku również na umowy o podwykonawstwo. 

Podstawą dlatego twierdzenia może być w szczególności art. 463 PZP, który stanowi, że umowa o podwykonawstwo nie może zawierać postanowień kształtujących prawa i obowiązki podwykonawcy w zakresie kar umownych w sposób dla niego mniej korzystny niż prawa i obowiązki wykonawcy, ukształtowane postanowieniami umowy zawartej między zamawiającym a wykonawcą.

Niewątpliwie w interesie wykonawców, podwykonawców, ale i zamawiających leży unikanie praktycznych problemów w zakresie interpretacji postanowień o karach umownych oraz zwiększenia ich bezpieczeństwa prawnego. Dlatego warto rekomendować, by już na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego precyzyjnie wyjaśniano i doprecyzowywano granice naliczania kar umownych w związku z realizacją zamówienia publicznego.

Warto również podkreślić, że uprawnienia w zakresie wyjaśniania i egzekwowania precyzji postanowień przysługują wszystkim uczestnikom rynku: zamawiającym, wykonawcom, podwykonawcom, ale także wybranym organizacjom branżowym (art. 469 pkt 15 PZP), oraz Rzecznikowi Małych i Średnich Przedsiębiorców. 

kontakt z autorem: jaroslaw.kola@wkb.pl